Joan Onnink is Zorgverzekeraar (Medisch adviseur) bij DSW
Een unieke ervaring
In de eerste week van maart mocht ik deelnemen aan de cursus “La Atencion Primera de Salud y la Medicina Familiar en Cuba”. Ik had geen idee wat ik ervan kon verwachten, maar het overtrof mijn verwachtingen.
De dames van de Escuela Nacional de Salud Publica hadden een fantastisch programma voor ons in elkaar gezet waarbij informatieve praatjes afgewisseld werden met werkbezoeken op locatie. Ook voor een tolk en vervoer was gezorgd. Als afsluiter mochten wij een presentatie geven over hetgeen wij geleerd hadden en daarbij de vergelijking maken met onze eigen situatie. Zo konden wij niet alleen in vijf dagen tijd een compleet beeld vormen van de huidige staat van de gezondheidszorg op Cuba, ook werden wij meegenomen in de zorgen en dilemma’s waar dit land mee te kampen heeft.
Goede en toegankelijke gezondheidszorg voor alle inwoners van Cuba was een van de speerpunten van de revolutie. In de afgelopen 50 jaar hier uitvoering aan gegeven. Hoewel het land ten gevolge van handelsboycots te kampen heeft met grote tekorten aan grondstoffen en technologische mogelijkheden, staat de kennis op een vergelijkbaar niveau met die in westerse landen en worden beschikbare middelen zo verantwoord mogelijk ingezet.
Er is een duidelijke visie op gezondheid en zorg, waarbij het uitgangspunt is dat zo veel mogelijk in het sociale domein in samenhang met de eerste lijn moet worden opgelost. Er is een sterke binding tussen de policlinico’s, de community health centers en de wijk. De huisartsenzorg is sterk ontwikkeld. De huisarts fungeert als ‘spin in het web’ voor preventie, signaleren van sociaal-maatschappelijk problemen, behandelen van patiënten en doorverwijzen voor complexe behandelingen. Geneeskunde studenten die niet alleen op intelligentie worden geselecteerd, maar ook op sociale vaardigheden starten in hun eerste studiejaar al in de praktijk. Wat ik heel bijzonder vond was om te zien dat er op praktijkniveau data werden verzameld die epidemiologisch werden geanalyseerd en leidden tot voor iedere burger inzichtelijk beleid.
Net als in Nederland is ook voor Cuba de vergrijzing van de bevolking een punt van zorg. Er zijn de laatste jaren dagopvangcentra voor ouderen gekomen en als er veel zorg nodig is die thuis niet meer geleverd kan worden, is er de mogelijkheid om opgenomen te worden in een verpleeghuis. De overheid stimuleert ook het stichten van gezinnen en ondersteunt dat met regelingen voor zwangere vrouwen, en verlofregelingen voor jonge moeders, hun partners en hun systeem na de bevalling. Om gezinnen zo stabiel mogelijk te laten ontwikkelen wordt de participatie van vaders in het gezin sterk gestimuleerd.
Bij ons bezoek aan een gespecialiseerd oncologisch centrum werd duidelijk dat men, ondanks (of misschien dankzij) de beperkte middelen veel energie steekt in wetenschappelijk onderzoek en de ontwikkeling van geneesmiddelen.
De ambulante zorg voor mensen met een psychische stoornis en voor mensen met verstandelijke beperkingen is ook op wijkniveau opgezet. Poliklinische behandeling en dagopvang worden gecombineerd in de wijk aangeboden.
Bij een bezoek aan het grootste psychiatrische ziekenhuis van het land (2000 bedden!) waan je je toch wel enkele decennia terug in de tijd., al werd ons verzekerd dat er al heel veel verbeterd was.
Al met al was het een indrukwekkende week waarbij vooral de positieve energie en instelling van alle betrokkenen opviel. Ondanks gebrek aan veel basale middelen om goede behandelingen uit te kunnen voeren, gebouwen met achterstallig onderhoud, werken de mensen hier met liefde voor hun vak en veel aandacht voor de medemens. Iedereen ontving ons zeer hartelijk en gastvrij en beantwoordde bereidwillig alle vragen, ook al waren die soms kritisch.
Kortom: een aanrader.
Naast dit mooie programma is er natuurlijk nog veel meer te zien in Cuba. Havana is een bijzondere stad met zeer veel historische gebouwen. De rest van het eiland heeft prachtige natuur en stranden. En er is natuurlijk overal muziek!