Karen Wolfswinkel is Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP/Cognitief Gedragstherapeut VGCT
Inspiratie uit de Cubaanse Geestelijke Gezondheidszorg, 2019
In maart 2019 heb ik deelgenomen aan de cursus over preventieve zorg en het betrekken van de community in de gezondheidszorg van Cuba. Een cursus die al mijn verwachtingen heeft overtroffen. Voor mij was het indrukwekkend en leerzaam om te ervaren hoe de Cubaanse zorg is georganiseerd.
De cursus was uitstekend georganiseerd door dr. Niubel Díaz Padilla en haar zus dr. Belniu Díaz Padilla in samenwerking met de ENSAP (Escuela Nacional de Salud Publica en Cuba). De theorielessen werden gegeven door de docenten van de ENSAP, aanvullend waren er lezingen over lopende onderzoeken o.a. door dr. Belniu Díaz Padilla. Tevens was er uitleg op locatie door artsen en verpleegkundigen werkzaam in het veld. Dankzij de simultaan vertaling in Engels met behulp van de tolk waren de lessen interactief en konden er vragen gesteld worden waardoor er diep op diverse onderdelen werd ingegaan.
De cursus werd extra interessant doordat er zoveel mogelijk rekening werd gehouden met de specifieke interesse- en beroepsgebieden van de cursisten. Zowel in de theoretische lessen als in de werkbezoeken. De combinatie van theorie en praktijk in de cursus geeft de mogelijkheid de organisatie van de Cubaanse Gezondheidszorg beter te doorgronden. Ik heb daar mogen zien dat de gezondheidszorg start bij de huisarts en de aan de hem/haar verbonden verpleegkundige die samen spreekuur draaien in hun vaste wijk. Zij bezoeken hun patiënten één keer per jaar of er nu sprake is van ziekte of niet.
De ernst van de zorgvragen van de patiënten wordt door huisarts en verpleegkundige ingeschaald in vier groepen: de groep die (nog) niet ziek is, met als doel om te onderzoeken hoe dat in de specifieke situatie van de patiënt kan worden vastgehouden. Patiënten met risico op specifieke gezondheidsproblemen, hier kunnen preventieve en behandelprogramma’s worden ingezet. Zieke patiënten die meer onderzoek behoeven kunnen snel worden doorverwezen naar de poliklinieken in de wijk waar de huisartsen nauw mee samenwerken en als vierde groep is er de groep patiënten die vanwege de ernst van hun klachten doorverwezen moet worden naar gespecialiseerde zorg . Ik ben getroffen door de persoonlijke zorg die er geleverd wordt. Huisartsen wonen vaak in dezelfde wijk als hun patiënten en kennen de mensen persoonlijk. Er is een hartelijk en persoonlijk contact waarbij ik zag hoe behandelaars gerespecteerd worden en hoe verzorgd en thuis de patiënten zich voelen bij hun behandelaars. Ook wij als cursisten werden zowel door patiënten als behandelaars hartverwarmend ontvangen.
Het bezoek aan de kinderpolikliniek Centro Comunitario de Salud Mental was voor mij een hoogtepunt. Ik ben heel hartelijk ontvangen door de kinderpsychiater die casuïstiek had voorbereid om te bespreken en zijn werkwijze met mij heeft gedeeld. De persoonlijke manier van werken van de kinderpsychiater, zijn geduld met patiënten die, zo niet via de deur dan wel via het raam, contact met hem zochten, heb ik als inspiratie mee terug naar Nederland genomen. De gezelligheid in de Cubaanse wachtkamers is echt mooi om te zien. Mensen kennen elkaar en kletsen in afwachting van hun afspraak.
Ook in het Hospital Psiquiátrico de La Habana Havana zijn we hartelijk ontvangen en rondgeleid. We hebben geleerd over de historie en opbouw van het ziekenhuis en zijn rondgeleid door verschillende afdelingen waarbij we uitleg hebben gekregen over de manier van werken in het ziekenhuis. Daarbij hebben we geboft omdat wij kwamen op de dag dat het ziekenhuis de verjaardag van oudere > 80 jaar vierde. We mochten aanwezig zijn bij een groot feest waarbij patiënten en behandelaars met feestmutsen op dansten op de muziek van een salsa-orkest. Onvergetelijk!
Wat ik meeneem uit Cuba is niet alleen mijn respect voor de deskundigheid, efficiëntie, kennis en creativiteit van mijn collega’s in Cuba maar ook de hartelijke nabijheid van behandelaar en patiënt. Voor mij is het een voorbeeld om mee te maken hoe warmte en nabijheid in de zorg lijden draagbaarder kan maken. Dat dat niets kost en zowel de behandelaar als de patiënt alleen maar rijker maakt. Daarnaast ben ik geïnspireerd geraakt door de organisatie in de community en de nadruk op preventie. Ik ben ervan overtuigd dat we in het dure en alsmaar veranderende zorgveld in Nederland veel kunnen leren van onze collega’s in Cuba!
